Maneho di imigrashon hustu i humano



Maneho di migrashon mester ta basá riba derecho humano. Kualkier persona ku ta pensa otro, realmente no tin derecho di biba den un demokrasia. Si un polítiko òf gezaghebber no ta rekonosé derecho fundamental di hende, pueblo mester dun’é su retiro. Awe e ta trapa derecho di migrante, mayan e ta trapa derecho di nos tur ku mesun fasilidat.

Tratado Internashonal di Migrashon
Di 2 punto di prinsipio ta ku maneho di migrashon mester kuadra ku normanan internashonal. E maneho di migrashon proponé den e artíkulonan ku lo sali den ARCO ta kuadra ku e Tratado Internashonal di Migrashon (‘TIM”) di Nashonnan Uní. Nos ta konsiente ku e tratado aki no a wòrdu ratifi ká pa Boneiru ainda. E tratado a drenta na vigor pa mas ku 20 pais. Pero tur ta paisnan ‘den desaroyo’, esta paisnan ku no ta risibí hopi migrante, sino ta produsí migrante. Sin embargo, ta hustu i korekto pa adoptá e tratado aki komo guia pa Boneiru, pa motibu ku e no ta nada otro ku un elaborashon di derechonan humano ku ta na vigor pa Boneiru kaba.

No tin libertat sin libertat di migrashon
Di 3 punto di prinsipio ta ku no ta eksistí libertat sin libertat di migrashon. Asta animal tin libertat di migrashon! E ser humano a nase liber, pero tur kaminda gobièrnunan ta limitá su libertat. Libertat di migrashon ta un derecho humano fundamental ku por wòrdu limitá solamente, si tin hustifikashon real pa esei. Pa Boneiru hustifikashon real pa restringí migrashon ta ku un maneho kompletamente liber i habrí lo resultá den un influho muchu grandi di migrante, lokual Boneiru no por prosesá. Migrashon kompletamente liber lo resultá den un kaos ku no ta benefisiá ni Boneriano, ni migrante. Esaki ta nifiká ku sierto restrikshon di migrashon ta hustifiká.

Derecho fundamental di aspirá na felisidat
Di 4 punto ta ku tur hende tin derecho di aspirá na felisidat. Pa ser felis un hende mester di libertat di persiguishon i un entrada digno i adekuado, mas fasilidatnan básiko manera edukashon i salubridat públiko adekuado. Si un persona no por haña eseinan den su propio pais, ta natural ku e ta buskele den otro pais kaminda e básikonan aki sí ta optenibel p’é. Ta p’esei ta un akto noble preskribí pa tur religion pa habri porta di bo pais pa migrante mas tantu posibel.

Libertat di trabou
Di 5 punto di prinsipio ta ku tur hende tin libertat di buska trabou libremente pa gana su pan di kada dia i pa mantené su famia (Tratado di Derechonan Soshal, Ekonómiko i Kultural ku ta na vigor pa Boneiru). Gobièrnu tin obligashon sagrado pa promové i protehá e libertat di trabou aki. Ta un krímen ekstraordinario igual na sklabitut pa stroba kualkier hende di traha libremente pa mantené su famia. E libertat aki por wòrdu restringí solamente si tin hustifi kashon real pa esei. Un restrikshon ku ta hustifi ká ta ku no mester duna pèrmit di estadia na migrantenan nobo, mientras ku tin Boneriano ku por hasi e trabou. Sin embargo, unabes un migrante a haña pèrmit pa drenta, e mester haña un trato igual ku Boneriano.

Famia ta fundeshi di komunidat
Di 6 punto di prinsipio ta ku e famia ta fundeshi di nos kumunidat i mester di protekshon di gobièrnu. Kualkier persona ku ta pensa otro no meresé di biba den un komunidat organisá. Kualkier polítiko òf gezaghebber ku no ta rekonosé esaki òf ta aktuá kontra esaki ta kometé un krimen moral ku ta violá tur regla legal i religioso. Un gobernante asina mester haña su retiro sin mas. ‘Famia’ den e konteksto aki ta nifiká mayornan ku nan yiunan menor di edat, i tambe yunan mayor di edat ku tin hèndikèp i ta dependiente di su mayornan. E konsepto ‘famia’ tambe por inkluí mayornan di migrantenan ku pa motibu di biehes no ta kapas mas pa kuida nan mes. Esaki ta enserá ku mester rekonosé derecho di reunifi kashon di famia di e migrante den e pais kaminda e migrante tin mas tantu fasilidat soshal i ekonómiko pa mantené su famia. Esaki ta enserá entre otro ku e migrante ku ta gana sueldo mínimo na Boneiru mester por haña pèrmit pa reunifiká ku su famia, tur konforme art. 53 TIM.

Diskriminashon ta un krimen
Di 7 punto di prinsipio ta ku niun pais tin derecho di dirkriminá kontra migrante. Diskriminashon a base di nashonalidat ta un krimen igual na apartheid. Ku hopi berguensa nos tin ku konstatá ku a pesar di hopi reklamo al respekto te ainda Boneiru ta diskriminá kontra migrante riba un eskala alarmante. Pa medio di e artíkulonan aki nos di ARCO ta eskpresá nos desgusto profundo kontra esaki i ta pidi diskulpa na e migrante pa e krimen aki kometé kontra nan. ARCO lo sigui hasi su máksimo esfuerso pa kontra-arestá e hecho mahos aki. Pa un pueblo ku antes a sufri hopi bou di diskriminashon e berguensa aki ta dòbel. No tin niun duda tampoko ku tin hopi Boneriano ku tambe ta kon-dená e situashon aki. Mester bisa sí ku tin muchu tiki migrante i Boneriano ku ta dispuesto pa enfrentá gobièrnu na un manera serio, organisá i efikas pa drecha e situashon aki, lokual ta e motibu prinsipal ku e situashon te ainda no a ser kambiá. Den e konteksto aki mester remarká ademas ku hopi polítiko ta
tira kulpa riba Hulanda, pero esei no ta relevante. Bèrdat ta ku despues di aña ‘90 Hulanda su maneho a bira diskriminatorio kontra migrante. Pero aki na Boneiru diskriminashon kontra migrante semper a tuma lugá i Boneiru nunka no a protestá kontra e kambionan negativo na Hulanda. Al kontrario, a implementá nan ku gusto! Na Hulanda sí tabatin pro-testa i - danki Dios - despues di último elekshon un kambio positivo ta na horizonte.