E Banki a Haña su Lugá!



E Monumento di igualdat i rekonsiliashon a haña su lugá hustu i korekto por fin! Igualdat ta e base di un komunidat hustu. Esun ku tin problema ku esei no por ta polítiko mes. Rekonsiliashon entre Boneiru i Hulanda (ku ekstenshon despues rekonsiliashon den henter Reino Hulandes) ta algu ku niun polítiko por ta kontra, a ménos ku e kier sigui ku e Guera Friu ku a karakterisá relashonnan entre Hulanda i Antia for di aña 1954. Pero un Guera Friu no ta fruktífero.

Tin hende i polítiko ku no kier pas i rekonsiliashon, pasobra e forsa ku ta duna nan energia ta rabia i odio. Skucha e forma kon nan ta trese nan punto di bista dilanti. Mesora bo ta tende i asta purba e odio ku no ta duna bo gana di tende mes mas. Pa nan e Banki ta un horor, pasobra e ta tribi di proponé pas i rekonsiliashon. Nan ta kontra i lo eksihí pa kit’é. Naturalmente, nan lo usa otro argumento, pero realidat ta ku rekonsiliashon ta un konsepto muchu grandi pa nan.

Igualdat

Pueblo di Boneiru a opta pa integrashon den Hulanda a base di igualdat. E último pida (igualdat) ta un konsekuensia lógiko di integrashon. Esnan ku ta bisa ku e opshon di ‘Laso Direkto’ no tabata kla na aña 2004, tin razon. E no tabata kla e tempu ayá. A bisa esei klaramente tambe, pasobra e lo a bira algu nobo. E tempu ayá no tabatin un modelo ainda. Pero tur hende tabata sa ku ‘Laso Direkto’ lo no a bira ‘Pais Outónomo’, kual opshon a keda firmemente rechasá. Pa ta eksakto, 3182 hende a opta pa Laso Direkto kontra 1290 ku a vota pa Pais Outónomo.

E lenganan venenoso ku ta bisa ku ta e stranheronan so a vota pa Laso Direkto mester guli nan lenga pa nan no papia nunka mas. Pasobra asta si bo ta kita tur voto di migrante (1369) for di e kantidat di ‘Laso Direkto’, ainda ta sobra un mayoria grandi pa Laso Direkto, esta 1813. E veneno aki skupí den kara di nos kompatriotanan ku a bini for di otro pais, ta sali for di boka di esnan ku ta kontra pas i rekonsiliashon.

Despues di referendum UPB, ku mandato di pueblo, a kuminsá negoshá ku Hulanda i na aña 2006 a akordá e ‘Slotverklaring’ ku a keda aprobá pa Konseho Insular unánimamente, esta UPB i PDB huntu. E Slotverklaring a kita tur duda: Laso Direkto ta un laso integral. Mirando ku tur miembro di Konseho Insular a aprobá e Slotverklaring i mirando ku durante e kampaña elek-toral di 2007 e struktura nobo tabata punto sentral di diskushon (ganá pa UPB), nos por konkluí ku pueblo di Boneiru a opta pa integrashon den Hulanda ku igualdat pa e siudadano.

No por tin rekonsiliashon sin igualdat

Loke a stroba relashonnan den Reino Hulandes pa hopi aña ta e desigualdat enorme entre e siudadano Hulandes bibá na Hulanda i e siudadano Hulandes bibá na Antia. Despues ku na añanan 90 Antia a disidí di kita independensia for di agènda polítiko, e desigualdat aki mester a wòrdu kitá. Pero esei no a sosodé. Úniko manera pa logra esei ta pa integrá sin reserva den Hulanda. Esei e islanan di BES ta bai hasi awor ku e konsekuensia lógiko di igualdat pa e siudadano. E hecho ku Statüt ya ta un sistema integral kaba, anto ku desiguladat nunka no mester a eksistí, ta un faktor ku ta muchu tékniko pa nos elaborá riba dje den e artíkulo aki. Lo bini bèk riba dje despues.

Pa awor, hecho ta ku e islanan di BES ta bai integrá den Hulanda ku aprobashon previo di pueblo. Konsekuensia di esei ta ku igualdat entre e siudadano na Hulanda i na e islanan di BES mester wòrdu rekonosé a base di artíkulo 1 di Grondwet Hulandes. Nos representantenan di UPB mester a rekonosé esei i mester a trese esei dilanti durante negosashon ku Hulanda na un manera respetuoso pero ku konvikshon. Nan no kier a hasi esei, loke a buta mi sali for di e Komishon di Struktura Estatal. Pa sigurá ku UPB lo no neglishá e aspekto krusial aki, a tuma diferente akshon. 1) A dediká un edishon di ARCO speshal na e partikularidat aki (partí bou di tur polítiko Hulandes); 2) A manda un karta na Komishon Europeo i 3) Dia 30 di aprel 2008 a planta e ‘Banki di Igualdat’ na Mentor. E Banki aki ta un réplika di un monumento similar situá banda di Parlamento Hulandes (Tweede Kamer).

A persiguí e Banki, pero kada biaha el a bira mas mihó

Sierto polítiko i medio di komunikashon a kuminsá persiguí e Banki. El a wòrdu molestiá, pero den un akto espontáneo pueblo mes a drech’é bèk, dunand’é un toke importante èkstra, esta e idea ku ora ta elaborá e konsepto di igualdat den Reino Hulandes, mester tene kuenta ku nos mentalidat i kultura Karibiano. Einan ‘Red, Gold, Green’ a drenta, anto a ser palabrá ku e kolónan aki lo simbolisá alabes e idea ku partidonan polítiko na Boneiru mester unifiká i rekonsilía ora ta trata di asuntunan ku ta afektá Boneiru henter (p.e. struktura estatal). Ta na Mentor tambe ku e idea di rekonsiliashon ku Hulanda a drenta.

A pesar di e gesto positivo aki, Gezag a ordená nos pa kita e Banki for di Mentor, sino e lo a duna òrdu pa destruy’é. Esaki tabata un eror grave. Nos a disidí di no laga Gezag kometé e eror aki, esta di destruí e símbolonan di igualdat i rekonsiliashon. Ta p ései nos a kit’é boluntariamente, pon’é na un lugá neutral. Despues a pidi pèrmit pa pon’é na un lugá adekuá, kual pèrmit a wòrdu duná, pero ku e mínimo di entusiasmo di e personanan envolví (esta UPB).

Su lugá korekto

Reflehando riba e situashon di repiente nos a realisá unda su lugá legítimo ta. E Banki na Hulanda ta situá banda di Parlamento Hulandes, pasobra ta di suma importansia ku e Poder Legislativo i kada polítiko individual semper ta konsiente ku igualdat ta e prinsipio primordial di kualkier komunidat sano. Sin e base ei no por tin hustisia. Pues e lugá korekto di e Banki ta ayanan, banda di nos Parlamento, es desir banda di Pasan-Grahan, e edifisio di nos Poder Legislativo lokal (esta Konseho Insular).

Henter Konseho Insular, tur polítiko sin niun eksepshon, a vota pro e Slotverklaring, pues a vota pro integrashon den Hulanda i lógikamente pro igualdat entre e siudadano na Hulanda i e siudadano na Boneiru, Saba I Statia (BES). Bo no por vota pro integrashon den Hulanda i alabes ta kontra rekonsiliashon ku Hulanda. Si bo ta hasi esei, bo ta un hipókrito, anto bo no tin e karakter moral pa ta polítiko. Konklushon ta ku nos por verwagt ku tur polítiko den Konseho Insular lo ta pro e Banki, un Monumento pro Igualdat i Rekonsiliashon.

Ademas, ta un hecho ku tur polítiko en berdat a vota pro e Slotverklaring. Pues a ser demostrá kaba ku nan ta kapas di rekonsiliá ora ta trata asuntunan ku ta afektá Boneiru henter. Pues e Banki lo rekordá nan pa semper sigui hasi esei den futuru. Esaki ta otro motibu pa tin konfiansa ku na final tur polítiko lo adoptá e Banki. Si no ta ku entusiasmo, lo ta pa no pèrdè kara. Manera nan ta bisa na Hulandes: ‘Linksom, of rechtsom, als die maar zit!’

Mas simbolismo

Ora nos a komprondé unda su lugá legítimo ta, a disidí di dun’é mas simbolismo universal pa henter pueblo di Boneiru i tur nos polítiko semper keda konsiente di sierto prinsipio primordial. A mantené e simbolimso di Red, Gold, Green ku su doble nifikashon di:

1) Nos integrashon den Hulanda mester tene kuenta ku nos karakter i realidat kolorido Karibiano;
2) Tur partido polítiko (bèrdè, korá i hel, pero en realidat tur) semper mester traha huntu i rekonsiliá ora ta trata di asuntu ku ta afektá Boneiru henter (p.e. struktura estatal).

A simbolisá e idea di pas i rekonsiliashon ku tres palomba pintá den kolónan korá, hel, bèrdè. Esaki ta enserá ku aparte di rekonsiliashon entre e partidonan polítiko Boneriano, lo tin pas i rekonsiliashon entre Hulanda i e islanan di BES. Di kurason. Si no ta di kurason, e ora ei ekspresá bo mes kontra e Banki i eksihí ku e lo wòrdu destruí.

Riba e parti mei mei di e Banki a pinta un balansa, atrobe den kolónan korá, hel, bèrdè. E balansa t’e símbolo universal di hustisia. Sin igualdat, no por tin hustisia. Teksto riba e Banki (art. 1 di Grondwet Hulandes, skirbí na Hulandes i Papiamentu) ta sigurá tur hende (i ta korda tur polítiko) ku na teritorio Hulandes tur hende lo haña un trato igual den kasonan igual. Esei ta hustu. E balansa ta reforsá e idea ei. E balansa tambe ta referí na e tres prinsipio básiko di demokrasia, esta: libertat, igualdat i fraternidat.

Riba e terser parti di e Banki a pinta tres hende (stilístikamente) den un sírkulo (ku realmente ta un spiral). Nos a kopia e diseño aki (tambe pintá red, gold, green) di un organisashon ku ta promové e trabou di Martin Luther King, ounke nos a adapt’é. E ta simbolisá dos kos: 1) Hende ta sentral, pero 2) hende ta forma parti integral di e Kreashon di Dios. Nos polítikonan semper mester korda ku nan a skohe pa traha pa pueblo, no pa nan mes. E hende ta sentral. Pero hende ta forma parti integral di Universo i ta p’esei gobièrnu mester goberná konforme Lei Natural.

Pèrmit

Pa evitá ku Boi Antoin lo bolbe fulminá kontra e hecho ku nos no a pidi pèrmit (kreyendo ku esei ta mas importante ku e mensahe), nos ta pidi gobièrnu pa konsiderá e artíkulo aki komo un petishon públiko pa haña pèrmit pa plats e Monumento di Igualdat i Rekonsiliashon riba su lugá legítimo, esta banda di Pasan-Grahan. Lo entregá un petishon formal dialuna mainta 22 di sèptèmber 2008. Naturalmente nos lo entregá e Monumentu nèchi. Lo pon’é presis na nivel i lo drech’é i vèrf é, pasobra ku kada transporte el a daña un tiki.

Alabes ta pidi un pèrmit pa organisá un reunion públiko pa diadomingo 28 di sèptèmber 2008 pa 5’or di atardi (te 8’or di anochi) pa duna splikashon na pueblo kiko e Monumento aki ta nifiká i di kon e ta asina importante. Ta invitá henter pueblo di Boneiru, tur dirigente polítiko i lo pidi tantu Ramonsito Booi komo Jopi Abraham pa hiba palabra.