VAN EZELS, OUDE VOSSEN EN WAT KOMEN GAAT



Vierentwintigste Open brief aan de Zittende Magistratuur

ONTHOUDT GOED: ‘Bo por saka un Buriku fo’i Mondi, pero NO e Mondi for di e Buriku!’ (Men kan een Ezel uit het Bos halen, maar niet het Bos uit de Ezel). En we hebben het dan over het Bonaireaanse bos: droog, cactussen, vergiftige ‘manzanilla’ en veel ‘Spaanse Juffers’ (hele mooie bloemen, die Latino dames, maar venijnige stekels met weerhaken; be warned!).

Als deze Mondi eenmaal in de ezel zit, dan krijg je die er niet zomaar uit.

De Engelsen hebben een uitdrukking die op de Papiamentse lijkt: ‘You can’t teach an old fox new tricks’. Maar er is een verschil. De Engelsen zien kans om tenminste JONGE vossen (jonge rechters misschien?) nog iets nieuws te leren. Maar oude vossen, forget it!

BIJ ELKE STAP voorwaarts voor de mensheid moet men steeds rekening houden met de Mondi die nog in de ezel zit. De pijnlijke transitie naar democratie en mensenrechten baarde niet meteen de democratische mens. De meerderheid van de bevolking is zelfs nu, 240 jaar later, zich nog niet goed bewust van wat democratie betekent, met name niet welke VERANTWOORDELIJKHEID dat aan iedere burger oplegt. Zo wordt er nauwelijks bewust gestemd. Men verkoopt zijn stem liever voor een paar dollar. En nog steeds is er een hang naar prinsen en koningen of nemen biljonairs die rol over.

Ook de transitie van slavernij naar loonslavernij maakte niet in één klap een eind aan de slavenmentaliteit. In de Antillen is die nog steeds voelbaar aanwezig. Ook de komende transitie van loonslavernij naar partnerschap, dus samenwerking op basis van gelijkheid, zal niet meteen de loonslavenmentaliteit doen verdwijnen. Dat kost veel educatie en tijd.

WIJ SCHRIJVEN over datgene wat komen gaat. De wereld staat voor de moeilijkste maatschappelijke transitie ooit. Van loonslavernij naar universele deelneming in productief kapitaal en partnerschap. Van nationalisme naar wereldfederalisme. Van individualisme/vrijheid/kapitalisme versus collectivisme/gelijkheid/socialisme naar broederschap die de twee samenbrengt in een geheel nieuw en eigen paradigma.

Onmogelijk? Dat is altijd het commentaar van de onwetende. Democratie was onmogelijk, maar het kwam. Socialisme was onmogelijk, maar het kwam en ging. Status aparte van Aruba was onmogelijk, maar het kwam. Vliegen en ogenblikkelijke communicatie de wereld rond is onmogelijk, maar het kwam. Naar Mars gaan is onmogelijk, maar het komt.

DE AFBRAAK van het oude is al in ‘full swing’. Maar de contouren van het nieuwe zijn voor de meesten nog niet zichtbaar. Dat maakt mensen angstig en onzeker. Zelfs de ‘progressieven’ van weleer zijn daarom nu zo conservatief als de pest. Praat eens met een vakbondsman niet over herverdeling van INKOMEN, maar herverdeling van EIGENDOM in productief kapitaal. De schrik slaat hem om het hart. Hij durft er niet eens over na te denken.

Maar het komt toch.

‘OWN, OR BE OWNED’, is de kortste uitdrukking die aangeeft waarom loonslavernij niet deugt en het derde alternatief wel. ‘BEZIT, OF ZIJ BEZETEN!’. Als men geen eigen inkomen genererend vermogen heeft, is men een onvrij mens. In wezen is men dan bezit van anderen. Anno 2016 wel niet meer letterlijk, maar praktisch bezit de werkgever de loonslaaf.

Als de loonslaaf een opdracht krijgt waarvan hij weet dat die oneerlijk is, zal hij het toch doen. Hij bepaalt NIET zijn eigen bestemming; voor 90% bepaalt zijn werkgever die voor hem.

De korte Engelse uitdrukking is van Norman Kurland, oprichter van het Center for Economic & Social Justice (www.cesj.org). Daar vindt men alles over de Rechte Derde Weg.

DE WERKGEVER steigert bij het lezen van dit idee. ‘MAAR’, zal hij zeggen, ‘de werknemer is niet verantwoordelijk voor de verliezen. Hij heeft niet geïnvesteerd. De meeste werknemers hebben geen hart voor de zaak. Ze doen hun werk en meer niet’.

De werkgever heeft gelijk. De loonslaaf gedraagt zich precies naar wat hij is, een loonslaaf. Hij is feitelijk niet betrokken bij de verliezen. Dat is zijn zaak niet. Dat is geheel de verantwoordelijkheid van de eigenaar van het bedrijf. Het is immers ZIJN zaak!

Een wijze oude Griek zei: ‘It is absurd to entrust the defense of our city to those who do not own a part of it’. Hij doelde op de slaven. De eersten die deserteren in een aanval op de stadstaat, zijn de slaven. Natuurlijk! Ze hebben NIETS te verliezen. Waarom zouden zij vechten voor het behoud van de stad? Ze doen wat hen opgedragen wordt en verder drukken ze hun snor zoveel mogelijk. En als het fout gaat met de stad, dan rennen ze weg. Het is immers hun stad niet! Of ze nu slaaf zijn van stad A of stad B maakt voor hen geen verschil.

De enige manier waarop de eigenaar (werkgever) dus zijn werknemers echt kan betrekken bij de zaak, is door ervoor te zorgen dat zij eigendom (dus aandelen) verwerven in de zaak.

DE LOGICA van wat hier geschreven staat hebben wij nog nooit overtuigend weersproken gezien. Bij zgn. ‘ESOP’ bedrijven (‘Employee Stock Ownership Plan’) is gebleken dat wanneer werknemers aandelen bezitten in het bedrijf waar zij werken (NIET 2%, maar bijv. 35%!), de productie met gemiddeld 20% stijgt. En faillissementen van ESOP’s komen minder vaak voor.

LET WEL deze mooie resultaten worden alleen bereikt wanneer het ESOP-regime vanaf het begin gepaard gaat met veel educatie door en in het bedrijf. Zelfs de schoonmaakploeg moet inzien dat ook zij bijdragen aan het succes van de zaak. Dit moet hen geleerd worden.

Dat kost veel educatie en tijd, WANT:
‘Bo por saka un Buriku fo’i Mondi, pero NO e Mondi for di e Buriku!’

Bonaire, 28 oktober 2016
Voor Golden Meand Society (GMS)
Michiel Bijkerk